Wie kent dat liedje nog “C’est dur dur d’être bébé?” C’est dur dur d’être victime… anno 2018 zou ik graag eens willen schrijven. Want wat heb ik al niet gezien en gehoord rondom mij! Maar eigenlijk is dat allemaal weer relatief. Als ik de kans zou krijgen om te mogen kiezen een slachtoffer van geweld te zijn vroeger of vandaag, dan koos ik naar alle waarschijnlijkheid nog steeds vandaag. Waarom? Omdat in de tijd dat de rechtspraak vooral zich manifesteerde in de wet van de sterkste of de rijkste of de machtigste of de mannen… dat zou ook geen kattenpis voor mij geweest zijn. Maar toen wist je tenminste op voorhand dat je een vogel voor de kat zou zijn of niet. Nu is het allemaal zo verwarrend! Wanneer ben je nog een slachtoffer? Ach geef mij even mijn momentje van sarcasme, mag ik?
Ondertussen bestaat er een netwerk aan hulp- en noodlijnen met ieder zijn specificatie en gratis inlichtingen van wetgeving tot hulpverlening. En er is een openbare oproep dat zowel psychisch als fysiek geweld evenzeer als verwondingen erkent. Dat dit op straat, op het werk of thuis of op het internet kan gebeuren, daar is men zich nu ook van bewust. Bij de politie, ziekenhuizen en andere wettelijke organen zijn er tegenwoordig duidelijke instructies wie naar waar moet doorverwezen worden om hulp te krijgen als slachtoffer, daar bestaat een kant-en klaar invulformulier voor. Pardon? Als slachtoffer? Neen neen ook voor de daders staat een zorgteam klaar hè, want die zijn slachtoffer van de gevolgen van hun daden. Maar wat een soap of moet ik het een griezelfilm noemen, wordt het eens je werkelijk beroep begint te doen op al die telefoonlijnen die je nu kan consulteren! Soms leiden die nummers zelfs naar een firma die er niets mee te maken heeft of word je plots afgeweerd op basis van nieuwe info; u bent te jong - onder die leeftijd mogen wij niet helpen, je woont onder de verkeerde postcode en heeft bijgevolg geen recht op hulp bij ons, om meer te weten moet u een afspraak maken, afhankelijk van uw inkomen moet u zoveel bijdragen, ik stuur u de links door waar u zelf de informatie kan vinden, wegens de privacy wetgeving mag ik u niet te woord staan, etc… “Hey!!!!!!! Ik heb hulp nodig NUUU! Ik word….” “Sorry mevrouw, we zullen dit overleggen op onze teamvergadering en bellen u terug.” “Wanneer bellen jullie mij dan terug?” “Dat wordt in team besproken mevrouw.” “Are you kidding me?!”
Als je hulp nodig hebt moet je de 101 bellen, maar als die komen dan moeten die politieagenten neutraal zijn. Die handboeien lijken daar soms voor de sier als ornament te hangen. Maar dat is hun schuld niet, orders zijn orders en de wet is de wet. Wie is er begonnen? Wat is er aan de hand? Wat is de aanleiding? Op dat moment dat je in shock bent, zou je in staat moeten zijn om zo snel mogelijk te kunnen bewijzen dat er een dader en een slachtoffer is, want tot zolang dat niet duidelijk wordt, is iedereen naar het schijnt aan het twisten (neen ik heb het niet over die leuke dans). Of het nu kinderen of volwassenen zijn die bellen, of er nu geschreeuw en lawaai is aan de andere kant van de lijn, het maakt niet uit. Eens het geweld in fysieke vorm gestopt is als de politie toekomt is er geen sprake meer van een dader. Het terugkeren van de vrede wordt plots de hoofdprioriteit, terwijl je je als slachtoffer nog steeds afvraagt waarom je niet gered of getroost wordt. Je mag dan wel op het einde een papiertje invullen als troost waarbij je jezelf opgeeft als zijnde een slachtoffer. Ook op het politiekantoor kan je je melden als slachtoffer. Overal in ziekenhuizen en politiekantoren hangen posters over het melden als slachtoffer van emotioneel en psychisch geweld. CAW, CGG… er staat een heel team voor je klaar als slachtoffer en het eerste wat je te horen krijgt van de psychotherapeuten, psychologen, psychiaters daar is: wij hebben hier een beleid dat er geen slachtoffers en geen daders bestaan. “Oh dankuwel voor uw begrip!”
Uiteraard ligt alles altijd aan de actoren en hun dynamiek, een klootzak is geen klootzak meer, er was een trigger en de trigger moet uitgeschakeld worden. In hoe weinig situaties kan men eindelijk nog eens gewoon een slachtoffer genoemd worden en getroost worden als een zielig slachtoffer? Wat zou het vaak deugd doen om gewoon in mekaar te mogen zakken en huilen en je helemaal hopeloos voelen en dan iemand bij je te hebben die woorden uitspreekt als “ocharme toch- ik vind het zo erg voor je - het leven is niet eerlijk”. Waar zijn die klassiekers naartoe? Waarom moeten we meteen zo flink zijn?
Neen, vandaag als slachtoffer word je gezegd uit je slachtoffer-rol te stappen en je eigen aandeel in de feiten zien. Zelfmedelijden is uit den boze, je moet actie ondernemen om … ja wat is het nu eigenlijk? Zijn we slachtoffer maar mogen we ons zo niet voelen? Of voelen we ons een slachtoffer maar zijn we het niet? Er zijn dan ook een aantal maatschappelijk aanvaardde hoofdprioriteiten die je in je leven moet nastreven als slachtoffer: rusten, hard werken, steeds meer je grenzen verleggen, grenzen stellen, positief denken, realistisch zijn, assertief zijn, je niet persoonlijk aangevallen voelen… rare combi als je ze achter mekaar neerschrijft. En hola als je deze eigenschappen van je raadgever zelf verwacht LOL. Je moet je levensles ontdekken en weggaan, altijd moet je zelf weggaan van het gevaar of het probleem, verdedigen mag eigenlijk ook niet, je moet er zelf voor zorgen dat je het geweld niet uitlokt of kan voorkomen en weglopen, weggaan, bye bye altijd maar op de vlucht van gevaar en problemen. En positief ingesteld zijn en een positieve uitstraling hebben, want anders word je gecatalogeerd onder “depressief”. En je lach is ook heel belangrijk voor de anderen mensen hun gemoedstoestand, die voelen zich dan veel beter als je lacht, en die lach moet er ook echt uitzien. Want een lach uit misérie wordt afgekeurd, ook al is bewezen dat groen lachen de nodige chemische processen op gang brengt die je nodig hebt om je beter te voelen. Als je fysiek trauma hebt geleden met kwetsuren die nog moeten herstellen, dan moet je zo snel mogelijk moeten vergeten hoe het gebeurd is, alles zo snel mogelijk vergeten en vergeven, want het is daardoor dat je niet geneest. En denk nu niet dat het als kind makkelijker is, dan heb je nog meer pech, je kan zelf niet kiezen waar naartoe of bij wie, en ook kinderen worden op het matje geroepen voor hun aandeel en aangemaand uit hun slachtoffer-rol te stappen.
Ook al zeggen allerlei hippe boodschappen van wel, geloof het niet; slachtoffers zijn niet gewenst, beter begrepen of begeleid dan vroeger, er wordt nog steeds verwacht dat we gewoon flink zijn en alles zelf oplossen. Iedereen wordt doorgestuurd om hulp te gaan zoeken bij een psychotherapeut - psycholoog - psychiater, zelfs mensen die een operatie achter de rug hebben in het ziekenhuis. Maar waarom als ze je daar vragen: “Wat wilt u dat ik voor u doe? Wat verwacht u van mij? Waarom denkt u dat ik u zou kunnen helpen? Enig idee hoe u dat kan oplossen? Heeft het zin om nog een afspraak voor u te maken?” Hoe afstompend zijn die vragen niet en als mensen het antwoord op die vragen zouden kennen, dan zouden ze u toch geen hulp komen vragen? “U kent uw situatie beter dan wie ook” … is ook zo een zin waar je hopeloos van wordt. Weet je, op zo’n moment zouden ze toch evengoed een dikke knuffel kunnen geven en niks zeggen, daar heb je dan eigenlijk nog meer aan.
Het is niet te verbazen dat mensen zich dan aangetrokken voelen tot compleet het tegenovergestelde wat ik al even onverantwoord vind, de mentors die je dan strikt gaan zeggen wat je moet doen om je terug beter te voelen of je problemen op te lossen. Met bullet points desnoods en dat is ook niet goed. Vaak is het nu een zwart-wit verhaal: of “doe precies wat ik je zeg” of “ik ga jou niet zeggen wat je moet doen”.
Mensen hebben altijd beweerd rechtvaardigheid te handhaven en in eer en geweten te handelen naar onze medemensen toe… zelfs heel vroeger had men al wetgeving en regels in stammen. Als gemiddelde mens worden we geboren met het bewustzijn van een geweten, maar in de praktijk is de toepassing ervan een oneerlijk zootje gebleken. En het doorsturen van vrienden naar professionele hulpverlening als ze zich eenzaam voelen en nood hebben om te kunnen praten over hun verwondingen is soms eerder een acte van individuele overleving of zelfbehoud. Welke mooie theorie je er ook aan koppelt over zelfliefde en dat het beter voor de persoon zijn goed kan zijn… eenzaamheid en zelfredzaamheid werkt niet sociaal constructief, het werkt afstompend in de maatschappij. Ik ga niet de klagers en de zagers promoten, maar echt verdriet of wonden en pijn als slachtoffer, zou ook wat meer onder vrienden doorpraat mogen worden in plaats van door te sturen of schuldig te laten voelen over hun slachtoffer-rol. Ik heb het snel opgezocht in de Dikke van Dale. Slachtoffer is een persoon die een schokkende gebeurtenis (buiten de gebruikelijke menselijke ervaring) heeft meegemaakt, daarvan getuige is geweest of erover gehoord heeft en daarop met een intens gevoel van machteloosheid en intense angst heeft gereageerd. Voilà, al wie daaraan voldoet moet je in het vervolg niet meer zeggen dat die een rolletje speelt.
